ระยะเวลาการมีชีวิตอยู่ ของเชื้อ “ไวรัสโคโรนา” (COVID-19)
นางสาวพิศสมัย คล้ายอุบล
นักวิชาการวิทยาศาสตร์ศึกษา
การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2019 ยิ่งมากขึ้น ทำให้มนุษย์กลัวการสัมผัสพื้นผิวต่าง ๆ มากขึ้น จนกลายเป็นภาพที่เราเห็นเป็นปกติในชีวิตประจำวันไปแล้ว เช่น การที่คนใช้ข้อศอกในการเปิดประตูแทนการใช้มือ หรือพนักงานออฟฟิศ ที่มีการเช็ดโต้ะทำงานในทุกเช้า ซึ่งในประเทศที่มีการแพร่ระบาดหนัก ของไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2019 ก็ได้มีการส่งเจ้าหน้าที่ในชุดป้องกันพิเศษใช้สเปรย์ฆ่าเชื้อตามที่สาธารณะด้วย
COVID-19 เปรียบเสมือนกับโรคที่เกิดจากไวรัสทางระบบทางเดินหายใจอื่น ๆ ซึ่งเมื่อคนไอหรือจามชื่อทางการติดต่อ นั่นคือ “ละอองฝอย” (droplets) โดยการไอเพียงครั้งเดียว สามารถสร้างละอองฝอยได้ถึง 3,000 หยด แพร่กระจายไปยังคนอื่น ๆ ทั้งอยู่ตามเสื้อผ้าและพื้นผิวโดยรอบ แต่บางส่วนก็ยังสามารถลอยอยู่ในอากาศได้
มีหลักฐานพบว่า ไวรัสในอุจจาระสามารถแพร่เชื้อได้นาน โดยที่คนที่เข้าห้องน้ำแล้วไม่ล้างมือ เมื่อไปสัมผัสกับสิ่งอื่น สามารถนำเชื้อไปแพร่ได้ ซึ่งองค์การอนามัยโลกเชื่อว่า สิ่งที่สำคัญในตอนนี้คือการล้างมือบ่อย ๆ และการฆ่าเชื้อบริเวณพื้นผิวต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเรา
เชื้อไวรัสโคโรนามีชีวิตได้นานเท่าไหร่
เรายังไม่รู้แน่ชัดว่าไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ หรือ SARS-COV-2 นี้สามารถอาศัยอยู่นอกร่างกายมนุษย์ได้นานเท่าไร ซึ่งที่ผ่านมานั้น มีงานวิจัยพบว่า ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์อื่น ๆ ที่ทำให้เกิดโรคซาร์ส (SARS) และโรคเมอร์ส (MERS) สามารถมีชีวิตอยู่บนพื้นผิวอย่างโลหะ แก้ว และพลาสติก ได้นานถึง 9 วัน หรือในอุณหภูมิที่ต่ำ เชื้อไวรัสสามารถอยู่ได้นานถึง 28 วัน ยกเว้นมีการฆ่าเชื้ออย่างมีประสิทธิภาพ
งานวิจัยซึ่งตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์นิวอิงแลนด์ (New England Journal of Medicine) พบว่า ไวรัสในละอองฝอยสามารถมีชีวิตอยู่ได้ถึง 3 ชั่วโมง หลังจากที่มีคนติดเชื้อ ไอออกมา โดยละอองฝอยมีขนาด 1 – 5 ไมโครเมตร (เล็กกว่าความกว้างเส้นผมมนุษย์ 30 เท่า) สามารถอยู่ในอากาศที่นิ่งสนิท ไม่มีการไหลเวียน ของอากาศได้นานหลายชั่วโมง นั่นหมายความว่า ไวรัสสามารถหมุนเวียนผ่านระบบปรับอากาศ ที่ไม่มีการกรองอากาศ ได้นานถึง 3 ชั่วโมง และในอากาศที่นั่งสงบ เชื้อไวรัสที่อยู่ในละอองฝอยจะตกลงบนพื้นผิวบริเวณนั้น ๆ
นักวิจัยวินเซนต์ มุนสเตอร์ หัวหน้าฝ่ายนิเวศวิทยาไวรัสของศูนย์ฏิบัติการวิจัยร็อคกี้เมาต์เทน (Rocky Mountain Laboratories) พบว่า ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่สามารถมีชีวิตอยู่บนกระดาษลังได้นานถึง 24 ชั่วโมง และสำหรับพื้นผิวพลาสติกและสแตนเลส จะอยู่ได้นาน 2 – 3 วัน แต่พื้นผิวที่เป็นทองแดงจะฆ่าไวรัสภายใน 4 ชั่วโมง แต่ยังไม่รู้แน่ชัดว่าบนพื้นผิวที่ทำความสะอาดยากอย่างเสื้อผ้า ไวรัสสามารถมีชีวิตอยู่ได้นานเท่าไร
แนวทางการฆ่าเชื้อ
วิธีฆ่าเชื้อที่เร็วที่สุดคือใช้แอลกอฮอล์ 62-71 เปอร์เซ็นต์ หรือไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 0.5 เปอร์เซ็นต์ หรือน้ำยาฟอกขาวโซเดียมไฮเปอร์คลอไรต์ 0.1 เปอร์เซ็นต์ โดยไวรัสจะตายเร็วขึ้นเมื่ออยู่ในที่ที่อุณหภูมิสูงและชื้น เราสามารถฆ่าไวรัสที่ทำให้เกิดโรคซาร์สได้ด้วยอุณหภูมิ 56 องศาเซลเซียส
แม้จะยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับอนุภาคไวรัสในละอองฝอยของคนที่มีการติดเชื้อ ว่ามีจำนวนประมาณกี่หน่วย แต่งานวิจัยเรื่องไวรัสไข้หวัดธรรมดาพบว่าละอองฝอยเล็ก ๆ มีอนุภาคไวรัสเป็นหลายหมื่นหน่วย แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ขึ้นอยู่กับว่าพบไวรัสนี้ที่ส่วนใดของระบบทางเดินหายใจ และคนไข้ติดเชื้อไปถึงขั้นไหนแล้ว ซึ่งสิ่งที่สำคัญที่สุด นั่นคือการล้างมือ และเช็ดทำความสะอาดพื้นผิวเป็นประจำนั่นเอง
แหล่งที่มา
BBC NEWS ไทย [ออนไลน์]. – บีบีซี นาวิเกชัน, 23 มีนาคม 2563. – 24 มีนาคม 2563. – https://www.bbc.com/thai/52007275.
กรุงเทพธุรกิจออนไลน์ กรุงเทพธุรกิจ [ออนไลน์] // www.bangkokbiznews.com. – 18 มีนาคม 2563. – 24 มีนาคม 2563. – https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/871385.
